Bestuurlijke mediation

Voor mediation wordt vaak gekozen bij meer persoonlijk getinte probleemsituaties tussen individuele personen in een persoonlijke of zakelijke verhouding. Daarentegen is bestuurlijke mediation een geleide interventie tussen twee of meer organen of onderdelen van een organisatie of organisaties. De ‘partijen’ opereren in hetzelfde bestel en staan uit dien hoofde geregeld met elkaar in contact.

Bestuurlijke mediation heeft kenmerken met ‘gewone’ mediation gemeen maar er zijn belangrijke verschillen, met name in de manier waarop deze plaatsvindt. Het belangrijkste verschil zit in het feit dat de mediator tevens een brede inhoudelijke deskundigheid bezit op het werkterrein van de organisatie. Op basis daarvan kan de bestuurlijk mediator ook zelf sturend optreden in de richting van inhoudelijke oplossingen en hoeft het niet alleen een procesbegeleiding te zijn. Om die reden voeren TriasNet Consultants dit instrument in beginsel alleen uit op twee terreinen:

• openbaar bestuur
• onderwijs.

In zakelijke verschillen van inzicht, ontstaan vaak slepende min of meer juridisch getinte conflicten die – onverwachts – ook de kop opsteken in heel andere kwesties. Dat gebeurt om de meest uiteenlopende redenen. Die kunnen bijvoorbeeld te maken hebben met een verschil in (gewenste) bestuurlijke cultuur of andere visie op taken, rollen, functies en/of bevoegdheden waarover – onuitgesproken – verschillende opvattingen kunnen bestaan. Ook kan het gaan om een ander moreel of juridisch antwoord op een bepaald vraagstuk. Zo is er een onnoemlijk breed spectrum aan al dan niet uitgesproken redenen en argumenten.

Gaat dit voort zonder interventie, dan eindigt dit in een kluwen waarin persoonlijke en zakelijke argumenten schijnbaar onontwarbaar in de knoop zijn geraakt. De betrokkenen organisatieonderdelen houden zichzelf en elkaar in een verlammende greep en de organisatie als geheel splitst zich in meerdere kampen – in ieder geval voor, tegen en afzijdig – die als zodanig ook allerlei meningsverschillen en communicatieproblemen kunnen krijgen. Ook kunnen de dilemma’s worden gecompliceerd als andere organisatieonderdelen of groepen personen eigen posities gaan innemen.

Een ander verschil is dus dat bestuurlijke mediation zich vaak richt op meer dan twee ‘partijen’ die zijn betrokken zijn of betrokken raakten. Partijen kunnen bijvoorbeeld zijn een raad van toezicht, een bestuur, één of meer directies, één of meer (centrale of facultaire) medezeggenschapsraden, maar ook andere groepen die zich formeerden, of zelfs individuele personen.

Uit deze situaties is zonder onafhankelijke externe hulp meestal geen uitweg. Een hindernis is al vaak om het eens te worden over de vraag wie in staat is om de impasses te doorbreken. Elk voorstel daartoe wordt vaak al op voorhand gewantrouwd. Degene die het initiatief voor bestuurlijke mediation neemt, moet zich dit realiseren. Dat geldt ook voor de kans dat hij of zij daarmee, in bepaalde situaties, zichzelf kwetsbaar maakt.

Aan bestuurlijke mediation gaat de afspraak vooraf waarin de belangrijkste partijen in het dispuut beloven om, vanuit de wil om te komen tot een oplossing van een verschil van inzicht, een geschil of dreigend geschil, serieus te mee te werken aan een proces dat leidt tot het op een goede manier begraven van de strijdbijlen.