Niet met minder ambtenaren; van Rechtsstaat naar Rechtswereld

De vergrotende trap van ‘rechtsstaat’ is “Rechtswereld”. De maatschappij wordt in versnellend tempo internationaler en vertoont steeds ingewikkelder systemen, structuren en “gedragingen”. Die te begrijpen en daarop te anticiperen is de cruciale overheidstaak maar in die wereld een weg vinden, is moeilijk en wordt steeds moeilijker. Deze Rechtswereld raakt – jammer voor ambtenarenhaters – met minder ambtenaren uit zicht. Het is dan ook belangrijk om door te denken over de ambtenaar als beheerder van het recht, met name het overheidsrecht: de rechtsregels die uitgaan van de overheid en waarbij een overheid actor is. De conclusie is onontkoombaar: Nederland kan niet met minder ambtenaren. We hebben juist veel verstandige, ervaren en goed opgeleide ambtenaren nodig die zich met stevigheid kunnen handhaven naast, soms tegenover, politici die weleens tegengas behoeven om binnen de marges van recht en wijs beleid te blijven. Politici en ambtenaren kennen elkaars diepste geheimen en dat geeft wel eens gedonder, maar zij zijn tot elkaar veroordeeld.